Op 1 februari 2025 ondertekende president Trump drie uitvoeringsbesluiten waarmee hij Op 1 februari 2025 ondertekende president Trump drie besluiten waarmee hij tarieven invoerde op import uit Canada, Mexico en China. Later gaf hij Canada en Mexico een tijdelijke vrijstelling van 30 dagen, maar vanaf 4 februari ging een tarief van 10% op alle Chinese import van kracht. Kort daarna, op 10 februari 2025, breidde hij de bestaande Section 232-tarieven op staal en aluminium verder uit. Deze nieuwe maatregelen schrapten eerdere vrijstellingen, voegden meer afgeleide producten toe aan de lijst van belaste goederen en verhoogden het aluminiumtarief van 10% naar 25%. De wijzigingen treden op 12 maart 2025 in werking.

Als reactie hierop kondigde China op 10 februari direct vergeldingstarieven aan op $21,2 miljard aan Amerikaanse exportproducten, met tarieven van 10% en 15%.

Deze toenemende handelsbeperkingen kunnen grote gevolgen hebben voor multinationale ondernemingen (MNO’s), zoals hogere kosten, verstoringen in de toeleveringsketen en strengere regelgeving. Dit artikel bespreekt de belangrijkste uitdagingen, legt uit waarom MNO’s nu moeten handelen en biedt strategische richtlijnen om met deze veranderingen om te gaan.

Dit artikel is geschreven door Juan Dosal ([email protected]) en Jaoaud Bantal ([email protected]) . Juan en Jaoaud maken deel uit van RSM Netherlands International Consulting Services met een focus op Global Supply Chain Management.  

Implicaties voor bedrijven

Simpel gezegd is een tarief een belasting op import, waardoor buitenlandse goederen duurder worden voor consumenten en bedrijven. Tarieven worden vaak ingezet om binnenlandse industrieën te beschermen tegen buitenlandse concurrentie. Op maandag 10 februari ondertekende president Trump een besluit waarmee hij een tarief van 25% invoerde op alle import van staal en aluminium, ongeacht het land van herkomst. Dit tarief gaat in op 12 maart. Hoewel er al eerder tarieven op deze materialen waren, waren sommige landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en de EU, eerder vrijgesteld. Met deze nieuwe maatregelen geldt het 25%-tarief nu wereldwijd, inclusief voor derde landen zoals de EU.

De nieuwe tarieven die onder Trump 2.0 zijn opgelegd, zullen verstrekkende gevolgen hebben voor multinationale bedrijven, met name bedrijven die afhankelijk zijn van internationale handel en complexe toeleveringsketens. Een van de meest directe gevolgen zal een kostenstijging zijn voor Amerikaanse bedrijven die goederen importeren uit China, Canada, Mexico en de EU. Industrieën die sterk afhankelijk zijn van grondstoffen zoals staal en aluminium zullen het hardst worden getroffen, omdat de verhoogde tarieven de productiekosten zullen opdrijven. Fabrikanten, vooral in de ijzer-, staal-, auto- en bouwsector, zullen te maken krijgen met hogere productiekosten. Dit kan ervoor zorgen dat in de VS geproduceerde goederen minder concurrerend worden op de wereldmarkt.

Naast de stijgende kosten zullen toeleveringsketens ernstig verstoord raken. Bedrijven die jarenlang hun wereldwijde inkoopstrategieën hebben geoptimaliseerd, moeten mogelijk nieuwe leveranciers zoeken of hun productie verplaatsen naar andere regio's. Dit zal leiden tot inefficiënties, vertragingen en een grotere operationele complexiteit. De situatie wordt nog verergerd door China's snelle vergeldingsheffingen op Amerikaanse exportproducten, die een bedreiging vormen voor belangrijke Amerikaanse sectoren zoals landbouw, technologie en consumentengoederen. Amerikaanse boeren kunnen bijvoorbeeld te maken krijgen met grote tegenslagen in de export van sojabonen, varkensvlees en zuivelproducten, terwijl technologiebedrijven die afhankelijk zijn van Chinese onderdelen - zoals halfgeleiders en printplaten - te maken kunnen krijgen met problemen bij de toelevering en stijgende prijzen.

De gevolgen zullen niet beperkt blijven tot de Amerikaanse economie. Europese bedrijven die ijzer en staal verwerken, worstelen al met de toegenomen regeldruk en de stijgende koolstofkosten onder het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) van de EU. De introductie van nieuwe Amerikaanse handelsbarrières zal hun uitdagingen alleen maar groter maken. Met name de Europese staalindustrie loopt het risico om in de verdrukking te komen tussen escalerende handelsoorlogen en strenge klimaatregelgeving.  

Tijdens de eerste ambtstermijn van Trump ontstond een conflict tussen Washington en Brussel over een 25% tarief op staal en een 10% tarief op aluminium, wat een impact had van €6,4 miljard op de Europese export. Volgens EUROFER kan de EU in deze nieuwe termijn tot 3,7 miljoen ton staaluitvoer naar de VS verliezen, nu productvrijstellingen en tariefcontingenten worden opgeheven. De VS is de op één na grootste afzetmarkt voor EU-staal, goed voor 16% van de totale EU-staalexport in 2024. Het zal extreem moeilijk zijn om deze verloren handel te compenseren. Tegelijkertijd dreigt deze maatregel grote verschuivingen in handelsstromen te veroorzaken. In 2024 importeerden de VS ongeveer 23 miljoen ton staal uit derde landen, en deze hoeveelheden zullen waarschijnlijk worden omgeleid naar de EU-markt. Dit zal de toch al kwetsbare situatie in Europa verder onder druk zetten, waar overcapaciteit en goedkope import uit Azië, Noord-Afrika en het Midden-Oosten de sector zwaar belasten. In het algemeen kan het verlies van toegang tot de Amerikaanse markt, samen met een instroom van goedkoop staal uit andere regio’s, leiden tot overcapaciteit in Europa. Dit kan investeringen in groene transitie-initiatieven verder verzwakken en het proces van deïndustrialisatie versnellen.

Daarom moeten multinationale bedrijven snel strategische aanpassingen doorvoeren om zich aan te passen aan het veranderende handelslandschap. Ze zullen hun toeleveringsketens opnieuw moeten evalueren, alternatieve inkoopopties verkennen en noodplannen ontwikkelen om de stijgende kosten op te vangen. Tegelijkertijd is het cruciaal om het wereldwijde handelsbeleid nauwlettend te volgen, aangezien de regelgeving voortdurend verandert. Daarnaast moeten bedrijven hun transfer pricing strategieën heroverwegen om te voldoen aan de nieuwe handelsregels en tegelijkertijd hun belastingefficiëntie optimaliseren. In een tijdperk van toenemend protectionisme zullen bedrijven die zich snel en strategisch aanpassen een concurrentievoordeel behalen. Ondernemingen die niet tijdig reageren, kunnen daarentegen moeite hebben om winstgevend te blijven in een steeds onzekerder wereldmarkt.

De reactie van de EU

De Europese Unie heeft zich fel verzet tegen het voorgestelde "wederkerige" handelsbeleid van president Trump, en noemde het een ongerechtvaardigde en regressieve maatregel. In een krachtige verklaring liet de Europese Commissie weten dat elke tariefverhoging door de VS zou worden beantwoord met een onmiddellijke en krachtige tegenreactie. Volgens de EU is haar handelsbeleid al een van de meest open ter wereld, met meer dan 70% van de import die het blok zonder tarieven binnenkomt. Daarom ziet de Commissie geen geldige reden voor de hogere Amerikaanse tarieven op Europese exportproducten.

De Europese Commissie positioneert zichzelf als verdediger van vrije en eerlijke handel en benadrukt dat zij geen protectionistische maatregelen zal tolereren die de wereldhandel belemmeren. De Commissie heeft toegezegd vergeldingsmaatregelen te nemen tegen ongerechtvaardigde tarieven die handelsstromen verstoren of gericht zijn tegen wettelijk vastgesteld en niet-discriminerend beleid. Dit wijst op een mogelijke escalatie van de handelsspanningen tussen de EU en de VS, waarbij Brussel waarschijnlijk tegenmaatregelen zal nemen om de Europese industrieën te beschermen tegen economische schade.

Ondertussen erkent de Europese Commissie de risico's en zal ze in het voorjaar van 2025 in het kader van het Competitiveness Compass een Steel and Metals Action Plan presenteren om de investeringsbehoeften, de toegang tot grondstoffen, handelsbescherming en vrijwaringsmaatregelen op lange termijn voor de ijzer- en staalsector aan te pakken. Nu mondiale concurrenten zoals de VS en China hun industrieën zware subsidies en steun verlenen, herziet de EU in het kader van het Kompas ook CBAM om het toepassingsgebied mogelijk uit te breiden naar meer sectoren en downstreamproducten. Hoewel de Europese Commissie bepaalde ESG-regelgeving zoals CSRD, CSDDD en de EU Taxonomy wil afzwakken om de lasten voor bedrijven te verlichten, blijven de EU’s decarbonisatie-ambities onveranderd. Deze klimaatdoelen worden nog steeds als essentieel beschouwd om de afhankelijkheid van buitenlandse energie en grondstoffen te verminderen.

Waarom bedrijven moeten handelen

Als bedrijven de impact van deze tarieven niet aanpakken, kunnen ze aanzienlijke financiële, operationele en juridische risico’s lopen. Een van de grootste zorgen is de afname van winstgevendheid, omdat traditionele verrekenprijsmodellen mogelijk niet meer aansluiten bij de nieuwe kostenstructuren die door de tarieven worden opgelegd. Zonder aanpassingen dreigen bedrijven krimpende marges of zelfs directe verliezen, omdat ze moeite hebben om de hogere invoerkosten te compenseren en tegelijkertijd concurrerend te blijven op belangrijke markten.

Naast de financiële druk zal ook de controle door regelgevende instanties toenemen. Belastingautoriteiten en douanebeambten zullen intercompany-transacties nauwkeurig onderzoeken om te waarborgen dat waarderingen in lijn zijn met de nieuwe tariefgedreven prijsdynamiek. Multinationale ondernemingen (MNO’s) moeten rekening houden met meer controles, strengere documentatievereisten en mogelijke geschillen over prijsmethoden. Deze uitdaging wordt verder vergroot door een verhoogd risico op dubbele belastingheffing. Als landen eenzijdige belastingaanpassingen doorvoeren om tariefgerelateerde prijsverschuivingen te compenseren, kunnen bedrijven te maken krijgen met tegenstrijdige belastingverplichtingen. Dit kan leiden tot kostbare juridische geschillen en zelfs de situatie waarin een bedrijf tweemaal belasting betaalt over hetzelfde inkomen.

Operationele verstoringen voegen nog een laag complexiteit toe. Veel bedrijven zullen gedwongen worden om hun supply chain-strategieën te heroverwegen, mogelijk door de productie te verplaatsen naar alternatieve locaties of door in te kopen bij nieuwe leveranciers. Deze veranderingen kunnen bestaande belastingstructuren en prijsmodellen ongeldig maken, waardoor bedrijven hun intercompany overeenkomsten moeten bijstellen om compliant en efficiënt te blijven. Zonder proactieve planning kunnen deze verstoringen leiden tot verstrekkende financiële en logistieke uitdagingen, waardoor de middelen nog meer onder druk komen te staan en het vermogen van een bedrijf om effectief te concurreren in een steeds protectionistischer handelsklimaat wordt beperkt.

Tips voor multinationale ondernemingen (MNO's)

Multinationale ondernemingen (MNO’s) moeten zich voorbereiden op de mogelijkheid van brede tariefmaatregelen die hun activiteiten aanzienlijk kunnen beïnvloeden. Hoewel het onzeker blijft of de VS de tarieven verder zal uitbreiden naar alle producten en handelspartners, is proactief handelen cruciaal, aangezien er op korte termijn verdere handelsmaatregelen kunnen worden genomen. Gezien de kans op hogere kosten, verstoringen in de toeleveringsketen en strengere regelgeving, moeten bedrijven scenarioplanning uitvoeren en strategieën ontwikkelen om de risico’s te beperken.

Een van de meest urgente aandachtspunten is het model voor interne verrekenprijzen. Bedrijven moeten hun intercompany prijsstructuren herzien om ervoor te zorgen dat ze tarief gerelateerde kostenveranderingen correct verwerken en zo onbedoelde fiscale gevolgen voorkomen. Hiermee samenhangend is de noodzaak om de winstverdeling aan te passen. Tarief gedreven verschuivingen in kostenstructuren kunnen namelijk wijzigingen vereisen in de manier waarop winsten over rechtsgebieden worden verdeeld, zodat bedrijven blijven voldoen aan internationale belastingregels.

Tegelijkertijd moeten de douanewaardebepalingen zorgvuldig worden herzien om ervoor te zorgen dat ze in overeenstemming zijn met het beleid inzake verrekenprijzen. Discrepanties tussen de aangegeven douanewaarden en de prijzen binnen de onderneming kunnen aanleiding geven tot controles en dure boetes tot gevolg hebben. Om de risico's tot een minimum te beperken, moeten multinationale ondernemingen hun documentatie van verrekenprijzen verbeteren en een solide administratie bijhouden om hun prijsmethoden te rechtvaardigen in het geval van een controle door de regelgevende instanties.

Gezien de onvoorspelbare aard van het handelsbeleid kunnen bedrijven ook profiteren van Advance Pricing Agreements (APA's), waarmee ze goedgekeurde verrekenprijsmethoden kunnen vastleggen met belastingautoriteiten, waardoor de onzekerheid afneemt en potentiële geschillen worden beperkt. Bovendien moeten bedrijven veranderingen in de regelgeving voorblijven door het veranderende handelsbeleid nauwlettend te volgen en hun strategieën dienovereenkomstig aan te passen om te zorgen dat ze aan de regels blijven voldoen en concurrerend blijven.

Hoe te anticiperen

Het navigeren door het veranderende landschap van handel en verrekenprijzen vereist expertise en flexibiliteit. Ons team is gespecialiseerd in het helpen van MNO's bij het beheren van complexe internationale belasting- en verrekenprijsuitdagingen. Wij bieden:

Aangepaste strategieën voor verrekenprijzen: Op maat gemaakte benaderingen om naleving te garanderen en tegelijkertijd de belastingefficiëntie te optimaliseren in het licht van nieuwe tarieven. 

  • Supply Chain Analyse: Strategische aanbevelingen voor het herstructureren van toeleveringsketens om kostenstijgingen te minimaliseren en verstoringen te beperken. 
    Ondersteuning bij APA-onderhandelingen: Assistentie bij het tot stand brengen van overeenkomsten met belastingautoriteiten om zekerheid te verkrijgen over verrekenprijsmethodologieën.
  • Auditbescherming en hulp bij naleving: Richtlijnen om te reageren op verhoogde regelgevende controle en ervoor te zorgen dat je klaar bent voor documentatie.
  • Technologie-gestuurde oplossingen: Geavanceerde analyses om de financiële impact van tarieven te beoordelen en mogelijke aanpassingen van verrekenprijzen te modelleren. 
    Forward thinking

De opleving van het handelsprotectionisme onder Trump 2.0 vormt een complex en onzeker landschap voor multinationale ondernemingen. Nu de tarieven escaleren en vergeldingsmaatregelen van belangrijke handelspartners al in gang zijn gezet, moeten bedrijven het hoofd bieden aan stijgende kosten, verstoringen van de toeleveringsketen en een verscherpt toezicht op de regelgeving. De gevolgen reiken verder dan de Amerikaanse economie en hebben invloed op wereldwijde sectoren, met name sectoren die afhankelijk zijn van grondstoffen, productie en internationale handel.

Nu de tarieven de dynamiek van de wereldhandel veranderen, moeten multinationale ondernemingen een proactieve houding aannemen. Bedrijven die hun toeleveringsketens opnieuw beoordelen, hun verrekenprijsmodellen aanpassen en hun douane- en belastingnalevingsstrategieën op elkaar afstemmen, zullen beter gepositioneerd zijn om de storm te doorstaan. De regelgeving zal alleen maar strenger worden, waardoor robuuste documentatie en strategische planning essentieel zijn om de naleving te handhaven en kostbare geschillen te voorkomen.

In de toekomst moeten MNO's wendbaar blijven, beleidsveranderingen voortdurend in de gaten houden en anticiperen op verdere handelsacties. Het ferme standpunt van de EU tegen de Amerikaanse tarieven, in combinatie met mogelijke tegenmaatregelen, duidt erop dat de handelsspanningen verder kunnen escaleren, waardoor bedrijven zich moeten voorbereiden op extra volatiliteit.

RSM is toonaangevend op het gebied van Supply Chain Management. We bieden regelmatig inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de sector en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Als je meer wilt weten, neem dan contact op met een van onze consultants.