De automobielsector ondergaat aanzienlijke veranderingen. Technologische vooruitgang, waaronder de snelle uitbreiding van elektrische voertuigen (EV's) en platforms voor verbonden auto's, verandert de manier waarop voertuigen worden gebouwd en gebruikt. 

Tegelijkertijd brengen geopolitieke spanningen nieuwe uitdagingen met zich mee. De Verenigde Staten hebben onlangs een tarief van 25% ingevoerd op de invoer van auto's, terwijl China de productie van EV's en batterijen blijft domineren. Tegelijkertijd verscherpen de EU-regelgevers de milieunormen en eisen ze meer transparantie, met beleid dat gericht is op het uitfaseren van verbrandingsmotoren, het afdwingen van circulariteit door middel van regelgeving voor batterijen en afgedankte voertuigen, en het sturen van de sector in de richting van decarbonisatie. 

Maar te midden van deze druk zijn er ook tekenen van herkalibratie van de regelgeving. In de Europese Unie zijn inspanningen zoals het "Competitiveness Compass" en het "Omnibus"-pakket gericht op het verlichten van de administratieve lasten, met name op het gebied van duurzaamheidsrapportage, als onderdeel van een bredere strategie om de industriële veerkracht van de regio te versterken. Dit streven naar vereenvoudiging weerspiegelt de spanning tussen het handhaven van ambitieuze klimaatdoelstellingen en het ondersteunen van een worstelende industriële basis die te maken heeft met wereldwijde concurrentie, vooral uit China.

Dit artikel is geschreven door Bart Ladru ([email protected]) en Iman Zalinyan ([email protected]). Bart en Iman maken deel uit van RSM Netherlands Business Consulting Services, specifiek gericht op Duurzaamheid en Strategie.

Terwijl autofabrikanten op weg zijn naar een koolstofarme toekomst, doen ze dit in een landschap dat steeds meer wordt gevormd door geopolitieke spanningen en versnippering van de regelgeving. Handelsbarrières, materiaalafhankelijkheden en uiteenlopende normen zijn niet langer perifeer, ze staan centraal in zowel de ESG-strategie als het wereldwijde concurrentievermogen.

China's dominantie op het gebied van de productie van EV's en batterijmaterialen - ondersteund door een robuust binnenlands recyclingkader en een agressieve exportgroei - heeft het tot een cruciaal knooppunt in de wereldwijde mobiliteitswaardeketen gemaakt. Voor wereldwijde autofabrikanten brengt dit niet alleen risico's in de toeleveringsketen met zich mee, maar ook ESG-problemen die verband houden met transparantie, arbeidspraktijken en milieunormen.

De Europese Unie werkt eraan om haar afhankelijkheid van enkele, niet-EU-leveranciers te verminderen door middel van beleid zoals de Critical Raw Materials Act (CRMA). De CRMA heeft tot doel de binnenlandse winnings-, verwerkings- en recyclingcapaciteit voor essentiële materialen te versterken. De CRMA is meer dan een industrieel initiatief, het ondersteunt de bredere ESG-doelstellingen van de EU door veerkrachtige, traceerbare en circulaire inkoop te bevorderen, waarbij milieu- en ethische prioriteiten worden geïntegreerd in de veiligheid van hulpbronnen.

Dit markeert een bredere verschuiving in het EU-beleid: duurzaamheid gaat niet langer alleen over emissiedoelstellingen, maar over het beschermen van de hele waardeketen tegen geopolitieke kwetsbaarheden met behoud van de milieu-integriteit.

De CRMA maakt deel uit van een groeiende constellatie van regelgeving die de manier waarop ESG in de automobielsector wordt geoperationaliseerd, verandert:

  • Het Fit for 55-pakket stippelt de weg uit naar 100% CO₂-reductie voor nieuwe voertuigen tegen 2035, introduceert een volledige koolstofbeoordeling gedurende de levenscyclus en scherpt de emissierapportage in de praktijk aan.
  • De verordening betreffende afgedankte voertuigen verplicht ontwerp voor demontage, een verbod op de export van niet-rijklare voertuigen en doelstellingen voor gerecycled materiaal, met name kunststoffen en kritieke metalen.
  • De EU-batterijverordening handhaaft quota voor gerecycled materiaal, due diligence-verplichtingen en introduceert het digitale batterijpaspoort, een cruciaal hulpmiddel voor het volgen van de levenscyclus en transparantie.

Samen duwen deze maatregelen autofabrikanten in de richting van circulariteit, transparantie en verantwoording, waarvoor niet alleen productinnovatie nodig is, maar ook diepgaande structurele veranderingen in ontwerp-, inkoop- en rapportagesystemen.

Verantwoordelijkheid voor het milieu: verder dan de uitlaat

Naarmate de elektrificatie versnelt, verschuiven regelgevers de focus van uitlaatemissies naar de bredere ecologische voetafdruk van voertuigen. Nieuw beleid, zoals de EU-batterijverordening en het herziene kader voor autowrakken, wijzen op een toenemende nadruk op de volledige levenscyclusimpact, inclusief emissies door de winning, productie, het gebruik en de verwijdering aan het einde van de levensduur.

Deze verschuiving legt de lat voor milieuprestaties hoger. Van autofabrikanten wordt verwacht dat ze niet alleen de directe uitstoot verminderen, maar ook ingebedde koolstof in hun toeleveringsketens aanpakken, met name in energie-intensieve materialen zoals staal, aluminium en kunststoffen. Tegelijkertijd worden batterijrecycling, terugnamesystemen en ontwerp voor demontage wettelijke vereisten in plaats van vrijwillige initiatieven.

Om aan deze verwachtingen te voldoen, moeten bedrijven gedetailleerde levenscyclusanalyses (LCA's) uitvoeren, emissiehotspots lokaliseren en wetenschappelijk onderbouwde doelen voor decarbonisatie aannemen. Circulaire ontwerpprincipes - modulariteit, hergebruik, recycleerbaarheid - moeten vanaf het begin deel uitmaken van de productontwikkeling. Investeringen in gesloten batterijsystemen en digitale volginstrumenten, zoals het digitale batterijpaspoort, zullen ook van cruciaal belang zijn om naleving en traceerbaarheid in de hele waardeketen te waarborgen.

Sociale rechtvaardigheid en overgang van het personeelsbestand

De verschuiving naar elektrische voertuigen is niet alleen technologisch, het is ook diep sociaal. Elektrificatie en digitalisering herdefiniëren het personeelsbestand in de auto-industrie. De vraag naar hooggekwalificeerde functies in batterijchemie, software-engineering en automatisering neemt snel toe, terwijl traditionele productiebanen te maken hebben met veroudering of radicale transformatie.

Tegelijkertijd worden arbeidspraktijken in wereldwijde toeleveringsketens steeds meer onder de loep genomen. De sociale licentie om te opereren loopt gevaar als bedrijven er niet in slagen ongelijkheid, arbeidsomstandigheden en toegang tot kansen aan te pakken.

Autobedrijven moeten de overgang van het personeelsbestand omarmen als een strategische prioriteit. Dit omvat het ontwikkelen van robuuste om- en bijscholingsprogramma's, het ondersteunen van de mobiliteit van werknemers en het bevorderen van inclusie in alle regio's. Bedrijven moeten ook hun toeleveringsketens beoordelen op arbeidsrisico's en eerlijke arbeidsnormen implementeren die zijn afgestemd op internationale normen. Door te investeren in mensen, niet alleen in technologie, kunnen bedrijven veerkracht en loyaliteit opbouwen in een snel evoluerende arbeidsmarkt.

ESG versterken door middel van governance en transparantie

Met verhoogde geopolitieke spanningen en toenemend regelgevend toezicht komt governance op de voorgrond van de ESG-agenda te staan. Handelsbelemmeringen, tariefaankondigingen en evoluerende beleidskaders van de EU en de VS stellen bedrijven bloot aan nieuwe risico's, variërend van het vastleggen van regelgeving tot de ondoorzichtigheid van de toeleveringsketen.

Belanghebbenden, van investeerders tot consumenten, eisen meer duidelijkheid over hoe bedrijven beleid beïnvloeden, wereldwijde activiteiten beheren en zorgen voor ethische inkoop van materialen zoals kobalt en lithium.

Een sterke governance vereist transparantie, zowel intern als extern. Bedrijven moeten lobbyactiviteiten, ESG-gerelateerde risico's en due diligence-maatregelen openbaar maken in overeenstemming met erkende kaders. Intern moet ESG-toezicht worden ingebed in bestuursstructuren en besluitvormingsprocessen. Extern moet de betrokkenheid van belanghebbenden continu en responsief zijn, met name in regio's met een hoog risico of een grote impact.

Hoe de consument opnieuw definieert wat duurzame mobiliteit betekent

Nu de auto-industrie haar verantwoordelijkheden op het gebied van milieu en maatschappij heroverweegt, komt er een cruciale maar vaak over het hoofd geziene factor naar voren: het consumentengedrag verandert. In veel ontwikkelde markten neemt het autobezit als statussymbool af, vooral onder jongere generaties. Stijgende kosten, stedelijke congestie en een groeiend klimaatbewustzijn versnellen de overgang naar gedeelde mobiliteit, micromobiliteit en openbaar vervoer.

Deze gedragstransformatie geeft een nieuwe vorm aan de manier waarop mobiliteit wordt geconsumeerd - en wat duurzaamheid in de praktijk betekent. Elektrificatie alleen pakt problemen als congestie, landgebruik en toegang tot gelijkheid niet aan. Een groeiende focus op toegang boven eigendom brengt nieuwe ESG-dimensies op de voorgrond, waaronder gelijkheid in infrastructuur, afstemming van stedenbouw en product-as-a-service-modellen.
Hoewel deze verschuiving niet uniform is - eigendom blijft in veel opkomende markten ambitieus - wordt het steeds relevanter voor de wereldwijde strategie. Nu steden het 15-minuten-stadsmodel omarmen en digital-native consumenten slimmere, groenere oplossingen eisen, moeten autofabrikanten nadenken over hoe mobiliteitsecosystemen zich ontwikkelen.

Autobedrijven moeten ESG-strategieën aanpassen om opkomende mobiliteitspatronen te weerspiegelen. Dit omvat het ontwerpen voor modulariteit en wagenparkgebruik, het aangaan van contacten met belanghebbenden op het gebied van stedelijke mobiliteit en het uitbreiden van bedrijfsmodellen met product-as-a-service, autodelen en partnerschappen voor micromobiliteit. Door zich aan te sluiten bij deze verschuiving kunnen autofabrikanten hun ESG-prestaties versterken en tegelijkertijd consumententrends op de lange termijn voorblijven, waardoor relevantie wordt gegarandeerd in een mobiliteitslandschap dat steeds meer gedeeld, digitaal en vraaggestuurd is.

De weg vooruit

Voor de auto-industrie gaat de ESG-uitdaging niet langer alleen over het verminderen van uitlaatemissies. Het gaat om het opnieuw bedraden van de waardeketen: het op verantwoorde wijze inkopen van kritieke materialen, het verankeren van circulariteit in voertuigontwerp en het handhaven van transparantie in alle rechtsgebieden. In een wereld die verscheurd is door geopolitieke concurrentie en wordt gekenmerkt door ongelijke duurzaamheidsverplichtingen, zullen degenen die door deze complexiteit kunnen navigeren - innovatie afstemmen op integriteit - de overgang naar een meer verantwoorde en veerkrachtige mobiliteitstoekomst leiden.

Forward Thinking

Naarmate de emissieregelgeving strenger wordt en de internationale handel complexer wordt, moeten autobedrijven ESG niet zien als een nalevingsvakje dat moet worden aangevinkt, maar als een strategische kern. Door de nadruk te leggen op robuust bestuur, sociale verantwoordelijkheid en milieubeheer kunnen bedrijven overleven en gedijen in een landschap dat wordt gevormd door regelgeving met een hoge inzet en een verschuivende wereldwijde machtsdynamiek.

In deze veranderende omgeving bouwt leiderschap op het gebied van duurzaamheid en ethische praktijken merkveerkracht op, zorgt het voor loyaliteit van consumenten en maakt het de weg vrij voor succes op de lange termijn. Door proactief deel te nemen aan regelgevingskaders zoals de Fit for 55-verordening van de EU, de voorgestelde verordening betreffende afgedankte voertuigen en de nieuwe batterijverordening, heeft de automobielsector de mogelijkheid om circulaire oplossingen te pionieren, af te stemmen op de verwachtingen van belanghebbenden en te helpen bij het definiëren van de toekomst van mobiliteit - een toekomst die schoner, eerlijker, meer consumentgericht en transparanter is.

RSM is een thought leader op het gebied van duurzaamheidsadvies. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de sector en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.