In het huidige zakelijke landschap is de integratie van duurzaamheidsprincipes in het risicobeheer van de toeleveringsketen geëvolueerd van een nice-to-have naar een strategische noodzaak. 

Vooruitstrevende bedrijven ontdekken dat het inbedden van duurzaamheid in hun toeleveringsnetwerken niet alleen voldoet aan de wettelijke vereisten, maar ook substantiële bedrijfswaarde creëert door verbeterde veerkracht, reputatie en concurrentievoordeel.

Dit artikel is geschreven door Kirill van der Velde ([email protected]) en Hans van Loenen (hvloenen@rsmnl).  Kirill en Hans maken deel uit van RSM Netherlands Business Consulting Services, specifiek gericht op Duurzaamheid en Strategie.

Transformatie van supply chain-prestaties door middel van ESG

De eerste stap in effectieve ESG-integratie is het verkrijgen van uitgebreid inzicht in uw supply chain-architectuur, inzicht in de structuur, geografische voetafdruk, operationele hotspots en kritieke afhankelijkheden. Deze zichtbaarheid brengt kwetsbaarheidspunten aan het licht, zoals emissie-intensieve productieknooppunten, risico's op het gebied van arbeidsrechten in specifieke regio's of een te grote afhankelijkheid van leveranciers in politiek instabiele gebieden.

Een cruciaal onderdeel van ESG-integratie is de noodzaak voor bedrijven om hun productsamenstelling grondig in kaart te brengen en vast te stellen welke specifieke EU-regelgeving van toepassing is op hun activiteiten. Dit vereist een gedetailleerde analyse van grondstoffen, componenten en productieprocessen om nalevingsverplichtingen vast te stellen. Fabrikanten van e-bikes moeten bijvoorbeeld voldoen aan meerdere kruisende voorschriften: de EU-ontbossingsverordening, die de traceerbaarheid van rubber dat in banden wordt gebruikt verplicht om ervoor te zorgen dat het afkomstig is van niet-ontbost land, en de EU-batterijverordening, die de ethische inkoop, recycling en ecologische voetafdruk van lithium-ionbatterijen regelt. Evenzo moeten bedrijven die afhankelijk zijn van verpakkingsmaterialen zich houden aan evoluerende kaders zoals de verordening inzake verpakking en verpakkingsafval, waarin doelstellingen voor recycling en hergebruik zijn vastgesteld, en de verordening inzake ecologisch ontwerp voor duurzame producten, die normen voor duurzaamheid en recycleerbaarheid voorschrijft.

Proactieve naleving op deze gebieden beperkt niet alleen juridische risico's, maar stimuleert ook innovatie, zoals het gebruik van biologisch afbreekbare verpakkingen of modulaire batterijontwerpen, terwijl het aansluit bij de verwachtingen van consumenten, investeerders en regelgeving.

Naast diagnostiek kunnen ESG-statistieken dienen als robuuste due diligence-instrumenten, waarmee bedrijven de naleving en bedrijfsethiek van supply chain-partners systematisch kunnen monitoren. Door deze statistieken in te bedden in de selectie- en retentieprocessen van leveranciers, filteren organisaties risicovolle actoren uit en zorgen ze ervoor dat partnerschappen in overeenstemming zijn met de ESG-normen voor veerkracht, van milieubeheer tot corruptiebestrijdingspraktijken. Door prioriteit te geven aan zowel operationele efficiëntie als naleving van de milieuwetgeving, versnellen organisaties de verschuiving van kostenbesparingen op korte termijn naar waardecreatie op de lange termijn. Met deze aanpak dienen ESG-statistieken als een diagnostisch en governance-instrument, waarbij voorheen ondoorzichtige toeleveringsketens worden getransformeerd in transparante, adaptieve systemen die bestand zijn tegen verstoringen, variërend van klimaatgebeurtenissen tot geopolitieke spanningen.

Praktische kaders voor implementatie

Om ESG-principes effectief te operationaliseren, passen toonaangevende bedrijven geïntegreerde kaders toe die Supply Chain Finance afstemmen op duurzaamheidsdoelstellingen. Innovatieve modellen zijn onder meer het bieden van preferentiële financieringsvoorwaarden aan leveranciers die voldoen aan specifieke emissiedoelstellingen of ethische arbeidsnormen. Deze kaders verbeteren niet alleen het risicobeheer, maar bevorderen ook gezamenlijke innovatie in de hele waardeketen.

Als aanvulling hierop ontwikkelen organisaties flexibele evaluatiemodellen die Scope 3-emissies en diversiteitsstatistieken van leveranciers bevatten om een genuanceerder inzicht te krijgen in de blootstelling aan risico's. Even belangrijk is een grondige due diligence door derden, aangezien tot 90% van de ESG-voetafdruk van een bedrijf zich doorgaans binnen het toeleveringsnetwerk bevindt. Instrumenten die worden ingezet, zijn onder meer gestandaardiseerde audits, contractuele ESG-clausules en initiatieven voor capaciteitsopbouw van leveranciers om naleving en verantwoording te waarborgen.

Navigeren door uitdagingen op het gebied van ESG-integratie

De weg naar ESG-integratie is bezaaid met systemische en operationele hindernissen, vooral nu de wereldwijde toeleveringsketens steeds complexer worden:

  • Metrische ambiguïteit: Tegenstrijdige rapportagestandaarden (GRI, SASB, enz.) zorgen voor inconsistentie in meetbenaderingen
  • Hiaten in de verantwoordingsplicht: Beperkte handhaving door de overheid in bepaalde regio's vergroot de implementatie-uitdagingen
  • Barrières op het gebied van transparantie: Complexe meerlagige netwerken en weerstand van leveranciers kunnen het delen van gegevens belemmeren, met name in de productie- en de voedingsmiddelen- en drankenindustrie

Een hardnekkig probleem is metrische ambiguïteit, waarbij de proliferatie van rapportagestandaarden - van GRI's focus op brede impact op belanghebbenden tot SASB's sectorspecifieke financiële materialiteit - voor verwarring zorgt. Een fabrikant kan bijvoorbeeld moeite hebben om tegenstrijdige emissiemaatstaven die door verschillende regelgevers of investeerders worden vereist, met elkaar in overeenstemming te brengen, wat leidt tot dubbele inspanningen en inconsistente openbaarmakingen. Deze versnippering brengt niet alleen nalevingskosten met zich mee, maar riskeert ook greenwashing als de gegevens niet vergelijkbaar zijn.

Regionale verschillen maken de uitdagingen nog groter. Terwijl Europese bedrijven profiteren van uniforme kaders zoals de CSRD van de EU, hebben Latijns-Amerikaanse kmo's vaak te maken met gefragmenteerd beleid en beperkte toegang tot ESG-expertise. In Azië-Pacific spelen culturele factoren een rol: leveranciers in hiërarchische bedrijfsomgevingen kunnen zich verzetten tegen transparantie-initiatieven, uit angst voor verlies van autonomie. Bovendien blijven er lacunes in de verantwoordingsplicht bestaan in regio's met een zwak bestuur; Onderaannemers in textielhubs kunnen bijvoorbeeld arbeidshervormingen omzeilen zonder strikte handhaving. Het overwinnen van deze barrières vereist op maat gemaakte benaderingen, zoals gelokaliseerde trainingsprogramma's of publiek-private partnerschappen om lacunes in de regelgeving te overbruggen, terwijl wordt gepleit voor wereldwijde standaardisatie.

Ondanks deze uitdagingen positioneren bedrijven die deze barrières overwinnen zich voor een aanzienlijk concurrentievoordeel.

Zakelijke voordelen van ESG-geïntegreerde toeleveringsketens

Organisaties die ESG-principes met succes in hun toeleveringsketens integreren, ontsluiten transformatieve zakelijke voordelen:

  • Verbeterde veerkracht: ESG-afgestemde activiteiten passen zich sneller aan aan verstoringen zoals verschuivingen in de regelgeving of klimaatgebeurtenissen
  • Merkkracht: Bedrijven die ESG als strategische pijler gebruiken, rapporteren een verbeterde merkloyaliteit en het vertrouwen van investeerders
  • Operationele efficiëntie: Duurzame praktijken leiden tot tastbare kostenbesparingen door minder afval en energieverbruik
  • Financiële synergieën: ESG-congruentie tussen partners in de toeleveringsketen vermindert de financiële risico's, aangezien leveranciers met een sterke reputatie op het gebied van duurzaamheid vaak gunstigere financieringsvoorwaarden krijgen.

De strategische verankering van ESG-principes katalyseert veelzijdige voordelen die verder gaan dan risicobeperking. Verbeterde veerkracht wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door bedrijven als Unilever, die gebruik maakten van ethische inkoopnetwerken om de productie op peil te houden tijdens door pandemie veroorzaakte verstoringen. Door leveranciers vooraf te kwalificeren op basis van duurzaamheidscriteria, verminderden deze bedrijven de afhankelijkheid van risicovolle knooppunten en gediversifieerde logistieke opties. Evenzo rapporteren ESG-afgestemde merken tot 20% hogere klantbehoudpercentages, zoals blijkt uit de loyale klantenbasis van Patagonia, die het merk associeert met milieubeheer.

Operationele efficiëntie komt voort uit iteratieve verbeteringen: Walmart's Project Gigaton elimineerde 1 miljard ton aan supply chain-emissies door samenwerking met leveranciers, waardoor tegelijkertijd de energiekosten werden verlaagd. Financiële synergieën zijn even overtuigend; De aan duurzaamheid gekoppelde leningen van Nestlé bieden lagere rentetarieven die gekoppeld zijn aan het behalen van doelstellingen voor circulaire verpakkingen, waardoor een rimpeleffect ontstaat waarbij leveranciers vergelijkbare praktijken toepassen om in aanmerking te blijven komen voor gunstige voorwaarden. Deze voordelen nemen in de loop van de tijd toe, waardoor ESG-leiders ESG-gerichte beleggers kunnen aantrekken, die nu wereldwijd meer dan $ 40 biljoen aan activa beheren.

Bouwen aan een toekomstbestendige supply chain-strategie

Toekomstbestendigheid vereist een paradigmaverschuiving van statische compliance naar dynamische, waardegedreven ecosystemen. Agile frameworks, zoals de Triple Bottom Line, brengen winst in evenwicht met planetaire en maatschappelijke gezondheid, waardoor bedrijven kunnen meedraaien met de evoluerende regelgeving. Het "ECO Delivery"-programma van Maersk stemt bijvoorbeeld scheepvaartcontracten af op koolstofreductiedoelstellingen, met behulp van flexibele prijsmodellen die de acceptatie van duurzame brandstof belonen.

Samenwerking is essentieel: het Supplier Engagement Program van Siemens ontwikkelt samen met partners roadmaps voor het koolstofarm maken van de economie en bevordert innovatie door middel van gedeelde R&D. Transparantie wordt ondertussen ondersteund door blockchain-platforms zoals IBM's Food Trust, die producten van boerderij tot schap traceren, waardoor reputatierisico's worden beperkt. Door te investeren in IoT-sensoren en AI-gestuurde analyses kunnen emissies of arbeidsomstandigheden in realtime worden gemonitord, zoals te zien is in de AI-gestuurde leveranciersaudits van H&M. Uiteindelijk zorgt continu leren - door middel van initiatieven zoals de ESG-academies van L'Oréal voor leveranciers - voor aanpassingsvermogen, waardoor ESG-integratie een katalysator wordt voor duurzame groei en leiderschap in de sector.

De integratie van ESG in het wereldwijde risicobeheer van de toeleveringsketen is een strategische noodzaak voor bedrijven die willen gedijen in de volatiele, door duurzaamheid gedreven economie van vandaag. Succes vereist:

  1. Agile frameworks aannemen die financiële en duurzaamheidsdoelstellingen in evenwicht brengen
  2. Bevordering van samenwerkingsverbanden met leveranciers door afstemming van stimulansen
  3. Prioriteit geven aan transparantie door middel van gestandaardiseerde rapportage en gegevensuitwisseling
  4. Investeren in technologieën die real-time monitoring en adaptieve besluitvorming mogelijk maken

Forward Thinking 

Door ESG in de kern van de supply chain-strategie te verankeren, kunnen bedrijven hun activiteiten toekomstbestendig maken, systeemrisico's beperken en de overgang naar een duurzame en rechtvaardige wereldeconomie leiden. De vraag is niet langer of ESG-principes moeten worden geïntegreerd, maar hoe snel en effectief organisaties ze kunnen implementeren om een blijvend concurrentievoordeel te behalen.

RSM is een thought leader op het gebied van duurzaamheidsadvies. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van een gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de branche en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.