Terwijl bedrijven zich een weg banen door het veranderende landschap van milieu-, sociale en governancekwesties (ESG), geven twee belangrijke wereldwijde trends het economische speelveld een nieuwe vorm: klimaattransitiebeleid en geo-economische fragmentatie (GEF). Beleidsmaatregelen voor de klimaattransitie, gericht op het verminderen van de koolstofuitstoot en het bevorderen van een duurzame toekomst, worden vaak op een ongecoördineerde manier uitgevoerd in verschillende regio's. Ondertussen introduceert GEF - de groeiende neiging van landen om prioriteit te geven aan economische soevereiniteit door middel van handelsbeperkingen en strategische ontkoppeling - verdere complexiteit. Het recente onderzoek van de Europese Centrale Bank (ECB)  onderzoekt hoe deze twee krachten op elkaar inwerken, met aanzienlijke implicaties voor bedrijven en ESG-strategieën wereldwijd.

Dit artikel is geschreven door Iman Zalinyan ([email protected]).  Iman is onderdeel van RSM Netherlands Business Consulting Services, specifiek gericht op Duurzaamheid en Strategie.

Belangrijkste onderzoeksresultaten 

Uit het onderzoek van de ECB blijkt dat ongecoördineerd klimaatbeleid GEF aanwakkert. Beleid voor de klimaattransitie, zoals koolstofbeprijzing, subsidies voor groene industrieën en regelgevingsnormen, verschilt sterk van land tot land. Dit gebrek aan wereldwijde coördinatie leidt tot handelsverstoringen, subsidiewedlopen en potentiële handelsconflicten, waardoor de economische fragmentatie toeneemt. Veel regeringen hebben een klimaatbeleid geïmplementeerd op basis van binnenlandse prioriteiten in plaats van internationale samenwerking. Dit heeft geleid tot discrepanties in stimulansen en beleid, waardoor de wrijving in de wereldhandel en investeringen is toegenomen.

GEF vertraagt de groene transitie op verschillende manieren. Naarmate de wereldwijde handelsbeperkingen toenemen, wordt de toegang tot kritieke grondstoffen die essentieel zijn voor technologieën voor hernieuwbare energie onzekerder. Landen die belangrijke mineralen controleren, zoals lithium en kobalt, kunnen de export beperken of tarieven opleggen, waardoor het voor bedrijven duurder wordt om over te stappen op duurzame praktijken. Bovendien dwingt de reorganisatie van de wereldwijde toeleveringsketens als gevolg van geopolitieke spanningen bedrijven om inkoopstrategieën opnieuw te evalueren, wat soms leidt tot inefficiënties en vertragingen bij de invoering van groene technologieën. Deze versnippering kan ook het vermogen van bedrijven verminderen om schaalvoordelen te benutten bij de ontwikkeling van groene technologie, waardoor de kosten stijgen en de vooruitgang wordt vertraagd.

Beleidsmaatregelen zoals het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) van de EU en de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA) creëren internationale rimpeleffecten, beïnvloeden toeleveringsketens en hervormen het concurrentielandschap van groene industrieën. CBAM heeft bijvoorbeeld tot doel koolstoflekkage te voorkomen door tarieven op te leggen op invoer uit landen met lagere milieunormen, maar het heeft ook geleid tot spanningen met handelspartners die het als een protectionistische maatregel beschouwen. Evenzo verstrekt de IRA aanzienlijke subsidies voor groene industrieën in de VS, waardoor investeringen mogelijk uit andere regio's worden weggetrokken en de wereldwijde verdeeldheid in de aanpak van het klimaatbeleid verder wordt verdiept.

Voor bedrijven die ESG-principes in hun activiteiten integreren, wijzen deze bevindingen op belangrijke uitdagingen en kansen. Bedrijven moeten de blootstelling aan risico's in de toeleveringsketen evalueren die voortvloeien uit handelsbeperkingen op kritieke grondstoffen en geopolitieke herschikkingen. Bedrijven die afhankelijk zijn van zeldzame aardmetalen of andere strategische materialen moeten alternatieve leveranciers veiligstellen of investeren in duurzame winnings- en recyclingtechnologieën. Het diversifiëren van toeleveringsketens zal van cruciaal belang zijn om de risico's in verband met handelsgeschillen en verschuivende regelgeving te beperken.

Implicaties voor ESG en bedrijven 

De veranderende regelgeving onderstreept het belang van het afstemmen van ESG-beleggingsstrategieën op regionale beleidsontwikkelingen om naleving en financiële levensvatbaarheid te waarborgen. Bedrijven moeten op de hoogte blijven van internationale regelgeving en hun ESG-strategieën dienovereenkomstig aanpassen. Dit vereist nauwlettend toezicht op ontwikkelingen zoals nieuwe koolstofprijsmechanismen, fiscale stimulansen voor groene investeringen en evoluerende rapportagenormen. Bovendien moeten bedrijven investeren in transparante ESG-rapportage om te voldoen aan de verwachtingen van regelgevers, beleggers en consumenten.

Bedrijven en industriegroepen kunnen een proactieve rol spelen bij het pleiten voor meer internationale coördinatie in het klimaatbeleid om economische inefficiënties en handelsgeschillen te verminderen. Door samen te werken met beleidsmakers kunnen bedrijven helpen bij het vormgeven van effectievere en geharmoniseerde klimaatregelgeving die duurzame groei bevordert. Dit kan deelname aan branchecoalities, grensoverschrijdende samenwerkingen en initiatieven voor het delen van kennis inhouden om wereldwijd consistentere ESG-kaders te creëren.

Organisaties moeten robuuste risicobeheerstrategieën toepassen om onzekerheden in regelgevingskaders en toegang tot groene financiering het hoofd te bieden. Bedrijven moeten de financiële risico's van een gefragmenteerd klimaatbeleid beoordelen en strategieën ontwikkelen om mogelijke verstoringen te beperken. Dit kan scenarioplanning omvatten, stresstests voor kwetsbaarheden in de toeleveringsketen en het verkennen van gediversifieerde beleggingsportefeuilles die innovatie op het gebied van groene technologie in evenwicht brengen met naleving van de regelgeving.

Forward Thinking

Het snijvlak van klimaattransitiebeleid en geo-economische fragmentatie brengt zowel risico's als kansen met zich mee voor bedrijven en ESG-kaders. Hoewel de weg naar een koolstofarme economie van essentieel belang is, is betere internationale samenwerking nodig om ervoor te zorgen dat deze inclusief en efficiënt blijft. Bedrijven die anticiperen op deze uitdagingen en zich dienovereenkomstig aanpassen, zullen beter gepositioneerd zijn om te gedijen in dit veranderende landschap. Naarmate bedrijven vooruitgaan, zal het afstemmen van ESG-strategieën op opkomende geopolitieke en regelgevende trends van cruciaal belang zijn om veerkracht en duurzaamheid op lange termijn te bevorderen in een steeds complexere wereldeconomie. 

RSM is een thought leader op het gebied van duurzaamheidsadvies. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van een gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de sector en praktische toepassingen in het werken met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze adviseurs.

 

 

 

1 Weber, Pierre-François en Afota, Amandine en Attinasi, Maria Grazia en Boeckelmann, Lukas en Brueggemann, Axel en de Gaye, Annabelle en Dieppe, Alistair en Faubert, Violaine en Grieco, Fabio en Le Roux, Julien en Meunier, Baptiste en Munteanu, Bogdan en Nobletz, Capucine en Norring, Anni en Reininger, Thomas en Skackauskaite, Ieva en Suarez-Varela, Marta en Svartzman, Romain en Valadier,  Cécile en Vlajie, Diana en Wilbert, Lucia en Zaghini, Andrea, De kruising tussen klimaattransitiebeleid en geo-economische fragmentatie (januari 2025). ECB Occasional Paper No. 2025/366, verkrijgbaar bij SSRN