Duurzaamheid is al jaren een hoeksteen van de bedrijfsstrategie, gevormd door de verwachtingen van de consument, de eisen van investeerders en strenge regelgeving. De Europese Unie (EU) is een drijvende kracht geweest bij het vaststellen van strenge standaarden voor duurzaamheidsrapportage die gericht zijn op het waarborgen van de verantwoordingsplicht van bedrijven op het gebied van milieu- en sociale impact. Het onlangs voorgestelde omnibuspakket van de Europese Commissie heeft echter tot veel discussie geleid, waardoor bezorgdheid is ontstaan over de vraag of vereenvoudiging van de regelgeving de vooruitgang op het gebied van duurzaam ondernemen zou kunnen ondermijnen.

Dit artikel is geschreven door Hans van Loenen ([email protected]) en Iman Zalinyan ([email protected]).  Hans en Iman maken deel uit van RSM Netherlands Business Consulting Services, met een specifieke focus op Duurzaamheid en Strategie.

De kern van de controverse: efficiëntie versus verantwoording

De kern van dit debat ligt in een fundamentele vraag: moeten de vereisten voor duurzaamheidsrapportage worden versoepeld omwille van de efficiëntie, of zou een dergelijke stap de transparantie en verantwoordingsplicht in gevaar brengen? Het omnibusvoorstel is bedoeld om de bureaucratische complexiteit van ESG-compliance te verminderen en deze beter beheersbaar te maken, met name voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's). Grote multinationals zoals Nestlé en Unilever hebben zich echter publiekelijk tegen dit initiatief verzet. In een brief aan EU-beleidsmakers uitten deze bedrijven hun bezorgdheid dat het herzien van duurzaamheidswetten de bedrijfsstrategieën op lange termijn zou kunnen verstoren, onzekerheid zou kunnen creëren en het regelgevingskader zou kunnen verwateren dat jarenlang de ESG-verplichtingen van bedrijven heeft geleid.

Op het eerste gezicht lijkt deze weerstand van bedrijven misschien verrassend. Van oudsher pleiten grote bedrijven voor deregulering om de nalevingskosten te minimaliseren. Maar in dit geval brengt hun verzet een andere realiteit aan het licht: bedrijven die al zwaar hebben geïnvesteerd in ESG-compliance, zijn nu afhankelijk van stabiliteit in de regelgeving om hun concurrentievoordeel te behouden en hun duurzaamheidsverplichtingen op lange termijn te versterken. Als de regelgeving te vaak verschuift, lopen bedrijven het risico gevangen te komen in een voortdurende staat van aanpassing in plaats van zich te concentreren op substantiële, impactvolle vooruitgang bij het verkleinen van hun ecologische voetafdruk.

De rol van het omnibuspakket bij vereenvoudiging

Het omnibuspakket was in eerste instantie bedoeld om de nalevingslast te verlichten, met name voor kmo's die mogelijk worstelen met complexe ESG-kaders. Door de rapportageverplichtingen te stroomlijnen, wil de Europese Commissie een evenwicht vinden tussen het handhaven van hoge duurzaamheidsnormen en ervoor zorgen dat bedrijven, ongeacht hun omvang, zich eraan kunnen houden.

Critici vrezen echter dat vereenvoudigingsinspanningen aanzienlijke kosten met zich mee kunnen brengen. Als de rapportagevereisten te veel worden versoepeld, bestaat het risico van verminderde transparantie, verminderde verantwoordingsplicht van bedrijven en het ontstaan van mazen in de wet die minder toegewijde bedrijven zouden kunnen uitbuiten. In reactie hierop stellen bedrijven als Nestlé en Unilever dat de bestaande kaders, waaronder de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de European Sustainability Reporting Standards (ESRS), een solide structuur bieden voor transparantie en inspanningen van bedrijven op het gebied van duurzaamheid. Een te drastische wijziging van deze kaders kan het zorgvuldig opgebouwde fundament waarop bedrijven hun duurzaamheidsstrategieën hebben afgestemd, verstoren.

Stabiliteit als sleutelfactor voor ESG-vooruitgang

Om duurzaam te kunnen ondernemen, zijn duidelijkheid en consistentie van de regelgeving net zo belangrijk als de regelgeving zelf. Als de ESG-vereisten regelmatig drastisch worden gewijzigd, kunnen bedrijven aarzelen om langetermijninvesteringen te doen in duurzaamheidsinitiatieven vanwege onzekerheid over toekomstige nalevingsverwachtingen. Zonder een stabiel regelgevingsklimaat lopen bedrijven het risico gevangen te zitten in een voortdurende cyclus van aanpassing van de regelgeving in plaats van zich te concentreren op echte verbeteringen op gebieden als koolstofreductie, efficiënt gebruik van hulpbronnen en ethische bedrijfspraktijken.

Deze zorg reikt verder dan multinationale ondernemingen. De EU heeft zichzelf lange tijd gepositioneerd als een wereldleider op het gebied van duurzaam ondernemen, en elke waargenomen verzwakking van haar ESG-beleid zou gemengde signalen kunnen afgeven aan bedrijven over de hele wereld. Een regelgevingskader dat niet consistent is, dreigt het leiderschap van Europa op het gebied van duurzaamheid te ondermijnen en kan bedrijven ertoe aanzetten ESG-initiatieven minder prioriteit te geven in het licht van onzekerheid.

De bredere implicaties voor het ESG-beleid

Het debat over het omnibusvoorstel gaat over meer dan alleen regeldruk versus transparantie. Het weerspiegelt de bredere uitdaging om een duurzaamheidsbeleid te ontwerpen dat zowel effectief als praktisch is. Beleidsmakers zoeken naar manieren om de druk op bedrijven, met name kmo's, te verlichten en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de duurzaamheidsverplichtingen sterk blijven. Aan de andere kant vrezen grote bedrijven die aanzienlijk hebben geïnvesteerd in ESG-compliance dat een versoepeling van de rapportagestandaarden de integriteit van de duurzaamheidsinspanningen in alle sectoren in gevaar kan brengen.

Het vinden van een middenweg zal essentieel zijn. Als beleidsmakers te ver gaan in het vereenvoudigen van vereisten, lopen ze het risico de reeds geboekte vooruitgang te verzwakken. Omgekeerd kan het negeren van de zorgen van bedrijven die worstelen met de complexiteit van compliance kleinere bedrijven ervan weerhouden om überhaupt deel te nemen aan ESG-initiatieven. De uitdaging is om een regelgevingsstructuur te creëren die hoge normen handhaaft en tegelijkertijd flexibiliteit biedt waar nodig.

Forward Thinking

Terwijl de discussies over het omnibuspakket voortduren, is één ding duidelijk: een goed gestructureerd, voorspelbaar duurzaamheidskader is cruciaal voor het ESG-succes van bedrijven op de lange termijn. Bedrijven hebben stabiliteit in de regelgeving nodig om vol vertrouwen te kunnen investeren in duurzaamheidsinitiatieven zonder bang te hoeven zijn voor plotselinge beleidswijzigingen. De uitkomst van dit debat zal niet alleen bepalend zijn voor de toekomst van ESG-rapportage in de EU, maar zal ook bepalen hoe serieus Europa wordt gezien als leider op het gebied van duurzaam ondernemen.

Voor zowel bedrijven, beleidsmakers als voorstanders van duurzaamheid is dit een cruciaal moment in het vormgeven van het traject van ESG-compliance. Of het omnibusvoorstel uiteindelijk in zijn huidige vorm wordt voortgezet of wordt aangepast om tegemoet te komen aan de zorgen van bedrijven, één ding blijft zeker: stabiliteit en duidelijkheid op het gebied van regelgeving zijn essentieel voor het bevorderen van betekenisvolle vooruitgang op de lange termijn op het gebied van duurzaam ondernemen.

RSM is een thought leader op het gebied van duurzaamheidsadvies. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van een gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de branche en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.