De recente aankondiging van president Donald Trump met betrekking tot een tarief van 25% op goederen die uit de Europese Unie (EU) worden geïmporteerd, vertegenwoordigt een belangrijke ommekeer in de internationale handel. Trumps historisch directe benadering van handelsoorlogen, die eerder werd aangetoond met China, Mexico en Canada, suggereert een volatiele periode voor de trans-Atlantische handelsbetrekkingen.

Ook het politieke klimaat in Europa ondergaat een transformatie. De nieuw gekozen Duitse Bundeskanzler, Joachim Merz, heeft samen met de Franse president Emmanuel Macron publiekelijk de wens geuit om zich meer te concentreren op het versterken van de interne markt van de EU en het verminderen van de afhankelijkheid van de Verenigde Staten. Dit sluit aan bij het Competitiveness Compass van de Europese Commissie, dat de nadruk legt op veerkracht en concurrentievermogen binnen de eengemaakte markt. Bovendien zinspeelde de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, tijdens haar toespraak in Davos in januari op het opwarmen van de banden met China, wat wijst op een mogelijke verschuiving in de handelsstrategie van de EU naar een grotere betrokkenheid bij de Aziatische markten.

Dit artikel biedt strategische inzichten die geschikt zijn voor uitvoerende besluitvorming met een macro-economische impacthorizon van 1-2 jaar.

Dit artikel is geschreven door Mourad Seghir ([email protected]) en Herman Annink ([email protected]). Zowel Mourad als Herman zijn consultant bij RSM Netherlands Business Consulting met een focus op International Trade & Strategy.

Deze geopolitieke ontwikkelingen creëren een complex landschap voor internationaal actieve bedrijven, met potentiële gevolgen variërend van verstoringen van de toeleveringsketen tot strategische herschikkingen. Belangrijke industrieën, waaronder productie, logistiek, farmaceutica, energie, auto-industrie, financiële dienstverlening, defensie en private equity, staan op het punt verschillende effecten te ervaren, afhankelijk van hoe deze scenario's zich ontvouwen.

Macro-economische impact

Het tarief van 25% zal naar verwachting de handelsstromen tussen de EU en de VS verstoren, neerwaartse druk uitoefenen op de groei van het BBP en de inflatoire druk in de VS verhogen. Volgens de Europese Centrale Bank (ECB) is de EU de grootste handelspartner van de Verenigde Staten, met een totale goederenhandel van ongeveer 1,6 biljoen euro in 2023.  

Figuur: Handelsbetrekkingen van de EU met de Verenigde Staten. Feiten, cijfers (Europese Commissie) 

De Wereldhandelsorganisatie (WTO) verwacht een daling van de EU-export naar de VS, met name in sectoren met een grote impact, zoals de auto-industrie, machines en farmaceutische producten. De belangrijkste implicaties zijn: 

De bredere macro-economische implicaties wijzen op een verschuiving in de handelsbalansen en een mogelijke herschikking van de internationale toeleveringsketens. In de recente analyse van de ECB wordt gewaarschuwd voor mogelijke stagflatiescenario's, waarbij economische stagnatie gepaard gaat met stijgende prijzen, voornamelijk als gevolg van verstoorde handelsstromen en hogere kosten van geïmporteerde goederen.

Branchespecifieke effecten

De effecten van het tarief van 25% zullen sterk variëren tussen sectoren, afhankelijk van hun blootstelling aan de handel tussen de EU en de VS en hun aanpassingsvermogen. Hieronder vindt u een gedetailleerde analyse van de mogelijke impact op de belangrijkste sectoren: 

Bronnen: Europese Centrale Bank (ECB), Wereldhandelsorganisatie (WTO), Eurostat

Strategische scenario's

1. Isolement van de EU en focus op de interne markt

In dit scenario geeft de EU prioriteit aan haar interne markt om externe economische schokken te verzachten. Door zich te concentreren op de door de Europese Commissie uitgestippende Competetive Compass strategie, kan de EU de interne handel versterken, de regionale productie ondersteunen en de afhankelijkheid van niet-EU-markten verminderen. Deze aanpak zou aanzienlijke investeringen vergen in: infrastructuur, digitale transformatie en duurzaamheidsinitiatieven binnen de EU.

Deze strategie sluit ook aan bij de Europese Green Deal, die circulaire economieën en een kleinere ecologische voetafdruk bevordert. Door haar economie te isoleren, kan de EU de invoering van groene technologie versnellen en de veerkracht van de toeleveringsketen versterken. Dit isolement kan echter het concurrentievermogen op de wereldmarkten verminderen, vooral als protectionistisch beleid leidt tot hogere productiekosten. Industrieën zoals de auto-industrie, farmaceutica en technologie zouden een spil kunnen zien naar toeleveringsketens binnen de EU, waardoor de blootstelling aan externe tarieven wordt verminderd, maar de markttoegang en groeimogelijkheden mogelijk worden beperkt.

2. Samenwerking tussen de EU en China

Als alternatief zou de EU haar economische banden met China kunnen versterken door gebruik te maken van kansen op het gebied van materialen, technologie en decarbonisatie. Deze strategische verschuiving kan worden gedreven door pragmatische overwegingen, zoals de dominantie van China op het gebied van kritieke materialen en geavanceerde productietechnologieën. Een samenwerking met China zou EU-bedrijven toegang kunnen bieden tot nieuwe markten, lagere kosten door efficiëntie van de toeleveringsketen en ondersteuning voor de decarbonisatiedoelstellingen van de EU door middel van Chinese groene technologieën.

Deze afstemming kan echter de geopolitieke spanningen met de VS verergeren, waardoor Europese bedrijven mogelijk worden blootgesteld aan secundaire sancties of regelgevende uitdagingen. De financiële sector kan bijzondere risico's lopen als het Amerikaanse beleid transacties met Chinese entiteiten beperkt. Desalniettemin kunnen industrieën zoals farmaceutica, energie en logistiek profiteren van uitgebreide handelsmogelijkheden en gezamenlijke innovatieprojecten, met name op het gebied van groene technologie en digitalisering.

Vooruitzichten

Onze meest recente gegevensanalyse wijst op aanzienlijke economische risico's als gevolg van de dalende EU-export naar de VS, de stijgende inflatie in de VS, de toegenomen werkloosheid in de EU en de verhoogde volatiliteit op de financiële markten.

  • Daling van de export: De EU-export naar de VS zou met 10-15% kunnen dalen, wat zich vertaalt in een potentieel jaarlijks verlies van 50 miljard euro voor EU-bedrijven, wat vooral gevolgen heeft voor de automobiel-, machine- en farmaceutische sector (Bron: WTO).
  • Inflatie-impact: In de VS zou de inflatie met maximaal 0,5% kunnen stijgen, aangezien de importkosten stijgen, wat macro-economische gevolgen heeft voor de toekomstige leenkosten en CPI/PPI. (Bron: Amerikaanse Federal Reserve).
  • Druk op de arbeidsmarkt: De arbeidsmarkt in de EU kan te maken krijgen met een stijging van de werkloosheid met 0,3%, met een aanzienlijk banenverlies in de verwerkende industrie en exportgerichte diensten (Bron: Europese Arbeidsautoriteit).
  • Volatiliteit op de financiële markten: Marktindices in beide regio's zouden een verhoogde volatiliteit kunnen zien, met name in aandelen die verband houden met blootgestelde sectoren (Bron: IMF). Bovendien zal dit leiden tot meer kapitaalinvesteringen binnen de EU van niet-Amerikaanse bedrijven.  

Forward Thinking

Op basis van onze prognoses zien we de noodzaak van strategische maatregelen zoals risicobeperking, marktuitbreiding, supply chain adaptation en investeringen in innovatie.

De invoering van Amerikaanse tarieven op EU-invoer vormt een genuanceerde uitdaging voor internationaal actieve bedrijven. Ondanks verstoringen op korte termijn kunnen bedrijven die zich aanpassen door middel van risicobeheer, marktdiversificatie en innovatie in de toeleveringsketen, veerkracht opbouwen. Door wendbaar te blijven, inzichten te benutten en af te stemmen op de duurzaamheids- en technologiedoelstellingen van de EU, kunnen bedrijven risico's navigeren en groeikansen grijpen.

RSM is een thought leader op het gebied van Strategy en International Trade consulting. We bieden frequente inzichten door middel van training en het delen van thought leadership op basis van een gedetailleerde kennis van ontwikkelingen in de branche en praktische toepassingen in de samenwerking met onze klanten. Wilt u meer weten, neem dan contact op met een van onze consultants.