Linkedin
Facebook
Email
more
Klimaatverandering is niet langer een ver-van-mijn-bedshow - het is de dagelijkse realiteit op de werkplek. Over de hele wereld worden arbeiders op landbouwvelden, bouwplaatsen, logistieke hubs en fabrieksvloeren steeds meer blootgesteld aan extreme hitte, vervuilde lucht, stormen en andere klimaatgerelateerde gevaren. Deze gevaren bedreigen de gezondheid en productiviteit van werknemers op grote schaal.
De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) waarschuwt dat 70% van de 3,4 miljard arbeiders in de wereld nu te maken heeft met klimaatgerelateerde gezondheidsrisico's, van hittestress en luchtvervuiling tot ultraviolette (UV) straling en infectieziekten. Overmatige hitte alleen al veroorzaakt elk jaar bijna 19.000 sterfgevallen onder werknemers en 23 miljoen verwondingen op het werk.
Zowel bedrijfsleiders als gemeenschappen beginnen in te zien dat het beschermen van werknemers tegen klimaatgevaren niet alleen een morele verplichting is, maar ook een pijler voor economische veerkracht.
Belangrijkste Klimaatgevaren
Zowel de ILO als de IOSH (Institution of Occupational Safety and Health) wijzen in hun richtlijnen en rapporten consequent op deze klimaatgerelateerde gevaren en benadrukken het toenemende belang ervan voor de veiligheid van werknemers. Aangezien wereldwijd 1,6 miljard mensen die buiten werken direct worden blootgesteld aan extreme weersomstandigheden (WHO):
1. Buitenmatige Hitte
Stijgende gemiddelde temperaturen en vaker voorkomende hittegolven verhogen het risico op hittegerelateerde ziekten, zoals hittestress, uitdroging en een mogelijk fatale hitteberoerte. Buitenwerkers en mensen in warme binnenomgevingen zijn bijzonder kwetsbaar.
Naast de directe gevolgen voor de gezondheid ondermijnt hitte ook de productiviteit. In 2023 veroorzaakte hitte het verlies van 512 miljard werkuren, wat wereldwijd 835 miljard dollar kostte (WEF). Landen met lage inkomens en een groot aantal buitenwerkers worden het hardst getroffen, waardoor overmatige hitte zowel een gezondheids- als een economische crisis is.
2. Slechte Luchtkwaliteit
Hogere temperaturen dragen bij aan hogere niveaus van luchtverontreinigende stoffen zoals ozon en zwevende deeltjes. Blootstelling aan vervuilende stoffen, verergerd door de rook van bosbranden, kan aandoeningen aan de luchtwegen zoals astma veroorzaken of verergeren en bijdragen aan longschade op langere termijn. Dit maakt luchtvervuiling uiteindelijk tot een belangrijk beroepsrisico dat elk jaar leidt tot 860.000 werkgerelateerde sterfgevallen.
In Zuid-Azië en Afrika vormen industriële emissies en verkeerssmog dagelijkse risico's voor de luchtwegen van buitenwerkers. In Europa hebben bosbranden, zoals de enorme brand van 2023 in Griekenland, die meer dan 730 km² in de as legde en meerdere dodelijke slachtoffers eiste. Buitenwerkers blootgesteld aan giftige rook, wat het gebrek aan gestandaardiseerde beschermende maatregelen benadrukt (apnews.com, Wildfire Northern Greece).
3. Extreme Weersomstandigheden
Frequentere en ernstigere weersomstandigheden (stormen, overstromingen, bosbranden) vormen niet alleen een direct fysiek gevaar, maar verstoren ook de normale werkomgeving en infrastructuur, wat leidt tot letsel en meer risico's op de werkplek.
In oktober 2024 kostten dodelijke overstromingen in Valencia, Spanje, aan meer dan 220 mensen het leven en kwamen meer dan 1000 arbeiders vast te zitten in een industriegebied. De ramp legde grote tekortkomingen bloot in de voorbereiding op noodsituaties en de bescherming van werknemers tijdens extreme weersomstandigheden (wsws.org).
4. Ultraviolet (UV) Straling
Toenemende UV-straling is een groeiende bedreiging voor buitenwerkers. Langdurige blootstelling zonder adequate bescherming verhoogt het risico op huidkanker, oogletsel en andere UV-gerelateerde gezondheidsproblemen aanzienlijk.
5. Vectoroverdraagbare Ziekten
Een warmer klimaat vergroot het geografische bereik van ziektedragende insecten en teken. Hierdoor lopen werknemers een groter risico om ziektes zoals de ziekte van Lyme en het West-Nijl virus op te lopen. Deze verschuiving is vooral zorgwekkend in regio's waar dergelijke ziekten voorheen zeldzaam waren, waardoor werknemers, werkgevers en de gezondheidszorg minder goed voorbereid zijn om te reageren.
6. Psychosociale Stress en Geestelijke Gezondheid
De onzekerheid, toegenomen werkonderbrekingen en de cumulatieve last van meerdere omgevingsstressoren dragen bij aan geestelijke gezondheidsproblemen zoals angst, burn-out en chronische stress onder werknemers.
Herhaalde evacuaties, onveilige omstandigheden en economische stress door klimaatgebeurtenissen eisen een serieuze psychologische tol van werknemers, maar geestelijke gezondheid blijft grotendeels onderbelicht in beroepsrisicokaders.
Bouwen aan Klimaatveilige Werkplekken
Geconfronteerd met stijgende klimaatrisico's moeten bedrijven een proactieve en wetenschappelijk onderbouwde aanpak hanteren om hun werknemers te beschermen. Het opbouwen van klimaatbestendigheid op het werk is nu essentieel voor verantwoord werk. Toonaangevende bedrijven nemen belangrijke maatregelen om de gezondheid, de productiviteit en het welzijn van werknemers te waarborgen, zoals:
1. Aanpassing van Werkroosters
Om werknemers te beschermen tegen extreme hitte kunnen werkgevers het werk verschuiven naar koelere uren, zoals 's ochtends vroeg of 's avonds, en flexibele roosters toestaan tijdens hittegolven. Mogelijke opties zijn kortere diensten, frequentere pauzes en roterende taken. Hoewel deze veranderingen de productie op korte termijn kunnen verlagen, helpen ze ziekte en ongevallen te voorkomen, wat uiteindelijk de productiviteit en veiligheid op de lange termijn ten goede komt (weforum.org).
2. Hydratie, Schaduw, en Rust
Werkgevers moeten zorgen voor toegang tot koelwater, schaduwrijke rustplekken en regelmatige pauzes. Maatregelen zoals rustpauzes van 15 minuten per uur en koelstations met ventilatoren of schaduw kunnen hittegerelateerde ziekten aanzienlijk verminderen (ishn.com).
3. Ventilatie en Koeling in Gebouwen
Werkplekken binnenshuis hebben betere koeling en luchtstroom nodig om het hoofd te bieden aan de toenemende hitte. Het verbeteren van de ventilatie, het toevoegen van airconditioning of alternatieve koeling (zoals ventilatoren of stralingspanelen), en het verminderen van warmtebronnen binnenshuis kunnen ruimtes veiliger maken. Deze stappen verbeteren ook de luchtkwaliteit door rook of smog te filteren (weforum.org, climate-adapt.eea.europa.eu).
4. Beschermende Uitrusting
De juiste uitrusting kan klimaatgerelateerde risico's verminderen:
- Verkoelende vesten, UV-beschermende kleding en hoeden met brede rand helpen bij hitte;
- N95-maskers en aanpassing van het werk bij rook of luchtvervuiling (sourcenm.com).
Met standaard persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) moet zorgvuldig worden omgegaan om te voorkomen dat ze hittestress verergeren (climate-adapt.eea.europa.eu).
5. Monitoring en Waarschuwingen
Technologie helpt werkgevers om klimaatrisico's voor te blijven:
- Weer-, hitte- en luchtkwaliteitswaarschuwingen via apps of sms-berichten;
- Draagbare sensoren om vroegtijdige tekenen van overbelasting door hitte te detecteren;
- Drones of afstandssensoren om de omstandigheden op locatie te volgen.
Deze hulpmiddelen ondersteunen snelle beslissingen, zoals het pauzeren van het werk bij extreme hitte of rook van bosbranden (weforum.org).
6. Voorbereiding op Noodsituaties
Nu stormen, overstromingen en bosbranden toenemen, hebben bedrijven duidelijke noodplannennodig:
- Evacuatieprocedures
- Veilig onderdak
- Crisiscommunicatie
- Ondersteuning voor essentiële werknemers.
Sommige bedrijven bieden betaald verlof, financiële hulp of begeleiding na rampen aan. Sommigen hebben zelfs een verzekering of reservefonds opgezet om klimaatgerelateerde werkonderbrekingen te dekken (weforum.org).
7. Opleiding en Cultuur
Beschermende maatregelen werken alleen als werknemers zijn opgeleid en in staat zijn om ze te gebruiken. Werkgevers moeten hun personeel voorlichten over de risico's van hitte, de luchtkwaliteit en het juiste gebruik van kleding, en tegelijkertijd een cultuur bevorderen waarin veiligheid voorop staat. Loonstructuren mogen werknemers niet straffen voor het feit dat ze prioriteit geven aan gezondheid, en nieuwe of terugkerende werknemers moeten geleidelijk weer vertrouwd worden gemaakt met hitte door middel van acclimatisatieprogramma's (weforum.org).
Tot slot, naarmate de klimaatrisico's toenemen, wordt de bescherming van werknemers en gemeenschappen een centrale verantwoordelijkheid voor bedrijven wereldwijd. Het is een missie die verder gaat dan naleving van wetten, het spreekt tot de fundamentele menselijke waardigheid en duurzame groei.
Elke werkplek die bestand is tegen hitte, elke werknemer die getraind en uitgerust is om een rook van een natuurbrand aan te kunnen, elk beleid dat werknemers de macht geeft om het werk te onderbreken als het onveilig is - dit zijn bouwstenen van een veerkrachtigere economie.
Bedrijven die in deze bescherming investeren, voorkomen niet alleen letsel en ziekte; ze kweken loyaliteit, zorgen voor continuïteit en maken de waarde van ‘mensen eerst’ waar.
